Προσεγγίζοντας την Αναπηρία
Από εποχή σε εποχή και από κοινωνία σε κοινωνία ο όρος αναπηρία έχει προσεγγιστεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (2008), σε μια προσπάθεια να συμπεριλάβει τα νέα δεδομένα σχετικά με την «αναπηρία», την προσδιορίζει μέσα από τους παρακάτω τρεις παράγοντες:
1. μερική ή ολική έκπτωση στις σωματικές λειτουργίες (π.χ. δυσκολίες κίνησης, χρόνιες παθήσεις κ.α.)
2. μείωση της λειτουργικότητας σε καθημερινές δραστηριότητες (όπως η αυτοεξυπηρέτηση, η εργασία κ.α.)
3. περιορισμός συμμετοχής σε κοινωνικές δραστηριότητες (π.χ. ψυχαγωγία, επικοινωνία κ.α.)
Κατηγορίες αναπηρίας:
Σύμφωνα πάλι με τα στοιχεία του Π.Ο.Υ. το 13 - 14% του πληθυσμού εμφανίζει κάποιο βαθμό αναπηρίας, επίκτητο ή εκ γενετής. Σε αυτό το ποσοστό εντάσσονται άνθρωποι με:
• Κινητική αναπηρία (π.χ. εγκεφαλική παράλυση, τετραπληγία κ.α.)
• Αισθητηριακή αναπηρία (π.χ. απώλεια ακοής ή όρασης)
• Ψυχική αναπηρία (π.χ. σχιζοφρένεια, μανιοκατάθλιψη)
• Νοητική αναπηρία (π.χ. νοητική στέρηση, σύνδρομο Down)
• Άλλες αναπηρίες (σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται πολλαπλές αναπηρίες, διαταραχές λόγου, διαταραχές μάθησης, χρόνιες ή ανίατες παθήσεις).
Ένταξη ατόμων με αναπηρία:
Ένταξη ορίζεται «η αμοιβαία διαδικασία αλληλοαποδοχής» (Παπασπύρου, 1993), με την ευθύνη να μοιράζεται ισότιμα στο άτομο και την κοινωνία. Πρόκειται για μια στάση ζωής που υπαγορεύει την αποδοχή κάθε ατόμου εκ μέρους μιας ομάδας με απόλυτο σεβασμό στη μοναδικότητά του. Μιλώντας για ένταξη ατόμων με αναπηρία σημαίνει ότι τηρείται η επικυρωμένη από τη χώρα μας (2007) Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Συγκεκριμένα:
• Προσβασιμότητα (άρθρο 9): μέτρα που διασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση στο φυσικό περιβάλλον, τα Μ.Μ.Μ., τις εγκαταστάσεις κ.λ.π.
• Ελευθερία της έκφρασης, της γνώμης και της πρόσβασης στην πληροφορία (άρθρο 21): μέτρα που διασφαλίζουν το δικαίωμα ίσης έκφρασης, πρόσβασης και μετάδοσης ιδεών ή πληροφοριών
• Εργασία και Απασχόληση (άρθρο 27): προαγωγή ευκαιριών απασχόλησης και εξέλιξης καθώς και μέτρα υποστήριξης στην εύρεση εργασίας.
• Ευαισθητοποίηση (άρθρο 8): μέτρα για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σε ολόκληρη την κοινωνία, τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και την αναγνώριση των δυνατοτήτων ατόμων με αναπηρία.
• Ανεξάρτητη διαβίωση (άρθρο 19): μέτρα υποστήριξης της όσο το δυνατόν πιο αυτόνομης διαβίωσης.
• Δικαίωμα στη Ζωή (άρθρο 10): πρόκειται για το εγγενές δικαίωμα όλων στη ζωή και τη λήψη μέτρων ώστε να διασφαλιστεί η απόλαυσή της σε ίση βάση.
Τελικά:
Ένας άνθρωπος με αναπηρία έχει να διαχειριστεί αρκετές δυσκολίες: σωματικές, συναισθηματικές, κοινωνικές, διανοητικές. Κι όμως, η ιστορία αποδεικνύει περιπτώσεις ανθρώπων με αναπηρία που το έργο τους έχει καθορίσει την ανθρωπότητα: ο Μπετόβεν είχε κώφωση, ο Μονέ ήταν τυφλός, ο Αϊνστάιν σύνδρομο Asperger… Όταν μια κοινωνία εστιάζει στην ανεπάρκεια κάθε μέλους της και όχι στο ταλέντο ή την ιδιαίτερη δεξιότητά του, ποιος έχει την αναπηρία: το άτομο ή η κοινωνία;
Παπαδοπούλου Αθηνά
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
1. μερική ή ολική έκπτωση στις σωματικές λειτουργίες (π.χ. δυσκολίες κίνησης, χρόνιες παθήσεις κ.α.)
2. μείωση της λειτουργικότητας σε καθημερινές δραστηριότητες (όπως η αυτοεξυπηρέτηση, η εργασία κ.α.)
3. περιορισμός συμμετοχής σε κοινωνικές δραστηριότητες (π.χ. ψυχαγωγία, επικοινωνία κ.α.)
Κατηγορίες αναπηρίας:
Σύμφωνα πάλι με τα στοιχεία του Π.Ο.Υ. το 13 - 14% του πληθυσμού εμφανίζει κάποιο βαθμό αναπηρίας, επίκτητο ή εκ γενετής. Σε αυτό το ποσοστό εντάσσονται άνθρωποι με:
• Κινητική αναπηρία (π.χ. εγκεφαλική παράλυση, τετραπληγία κ.α.)
• Αισθητηριακή αναπηρία (π.χ. απώλεια ακοής ή όρασης)
• Ψυχική αναπηρία (π.χ. σχιζοφρένεια, μανιοκατάθλιψη)
• Νοητική αναπηρία (π.χ. νοητική στέρηση, σύνδρομο Down)
• Άλλες αναπηρίες (σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται πολλαπλές αναπηρίες, διαταραχές λόγου, διαταραχές μάθησης, χρόνιες ή ανίατες παθήσεις).
Ένταξη ατόμων με αναπηρία:
Ένταξη ορίζεται «η αμοιβαία διαδικασία αλληλοαποδοχής» (Παπασπύρου, 1993), με την ευθύνη να μοιράζεται ισότιμα στο άτομο και την κοινωνία. Πρόκειται για μια στάση ζωής που υπαγορεύει την αποδοχή κάθε ατόμου εκ μέρους μιας ομάδας με απόλυτο σεβασμό στη μοναδικότητά του. Μιλώντας για ένταξη ατόμων με αναπηρία σημαίνει ότι τηρείται η επικυρωμένη από τη χώρα μας (2007) Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Συγκεκριμένα:
• Προσβασιμότητα (άρθρο 9): μέτρα που διασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση στο φυσικό περιβάλλον, τα Μ.Μ.Μ., τις εγκαταστάσεις κ.λ.π.
• Ελευθερία της έκφρασης, της γνώμης και της πρόσβασης στην πληροφορία (άρθρο 21): μέτρα που διασφαλίζουν το δικαίωμα ίσης έκφρασης, πρόσβασης και μετάδοσης ιδεών ή πληροφοριών
• Εργασία και Απασχόληση (άρθρο 27): προαγωγή ευκαιριών απασχόλησης και εξέλιξης καθώς και μέτρα υποστήριξης στην εύρεση εργασίας.
• Ευαισθητοποίηση (άρθρο 8): μέτρα για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σε ολόκληρη την κοινωνία, τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και την αναγνώριση των δυνατοτήτων ατόμων με αναπηρία.
• Ανεξάρτητη διαβίωση (άρθρο 19): μέτρα υποστήριξης της όσο το δυνατόν πιο αυτόνομης διαβίωσης.
• Δικαίωμα στη Ζωή (άρθρο 10): πρόκειται για το εγγενές δικαίωμα όλων στη ζωή και τη λήψη μέτρων ώστε να διασφαλιστεί η απόλαυσή της σε ίση βάση.
Τελικά:
Ένας άνθρωπος με αναπηρία έχει να διαχειριστεί αρκετές δυσκολίες: σωματικές, συναισθηματικές, κοινωνικές, διανοητικές. Κι όμως, η ιστορία αποδεικνύει περιπτώσεις ανθρώπων με αναπηρία που το έργο τους έχει καθορίσει την ανθρωπότητα: ο Μπετόβεν είχε κώφωση, ο Μονέ ήταν τυφλός, ο Αϊνστάιν σύνδρομο Asperger… Όταν μια κοινωνία εστιάζει στην ανεπάρκεια κάθε μέλους της και όχι στο ταλέντο ή την ιδιαίτερη δεξιότητά του, ποιος έχει την αναπηρία: το άτομο ή η κοινωνία;
Παπαδοπούλου Αθηνά
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
